Moosakhani
0

کنایه، حسن تعبیر و اغراق در ترجمه انگلیسی

معناهای مجازی اقلام واژگانی (کنایه، حسن تعبیر، اغراق)

کنایه، حسن تعبیر و اغراق در ترجمه کتبی انگلیسی و آموزش ترجمه انگلیسی: می دانیم که یک واژه مفرد ممکن است دارای معانی مختلفی باشد و آنچه این معانی را مشخص  می کند متن مورد نظر است، متذکر شدیم که معنای اولیه معنایی است که هنگام نقل کلمه به تنهایی به ذهن بیشتر گویشوران زبان خطور می کند. و معنای ثانویه آن هایی هستند که از جهت نشان دادن معنای مورد نظر به متن وابسته اند. همچنین یادآور شدیم که معنای ثانویه به وسیله ی نوعی زنجیره ی معنا به یکدیگر و به معنای اولیه مربوط است. کلمات علاوه بر معنای اولیه و ثانویه ممکن است دارای معنای مجازی نیز باشند. معنای مجازی بر پایه ی روابط تداعی کننده ی معنای اولیه استوار است بعضی از انواع صنایع بدیعی در زیر مورد بحث قرار می گیرند.

کنایه، حسن تعبیر و اغراق در ترجمه انگلیسی
کنایه، حسن تعبیر و اغراق در ترجمه انگلیسی

کنایه در ترجمه انگلیسی (metonym)

به کار بردن کلمات در معنای مجازی که تداعی را ایجاب می کند کنایه نامیده می شود. مثلا در انگلیسی یا فارسی درست است که بگوییم: کتری دارد می جوشد the kettle is boiling. اما کتری نمی تواند بجوشد در این همنشینی خاص کتری و جوشیدن در کنار هم، این کتری نیست که می جوشد بلکه اشاره به آبی است که در کتری وجود دارد. بله، آب درون کتری می جوشد اما آب به کتری وابسته است، آب درون کتری می جوشد اما آب به کتری وابسته است، آب درون کتری است، در اینجا کتری در معنای مجازی به معنای آب به کار رفته است.

در صورتی که از این جمله (the kettle is boiling) ترجمه ای تحت اللفظی صورت گیرد احتمالا در بسیاری از زبان ها بی معنی خواهد بود. معنای مجازی را معمولا نمی توان به شکل تحت اللفظی کلمه ترجمه کرد.

در انگلیسی همچنین می گوییم :

He has a good head

«سر» جایی است که مغز در آن قرار دارد، و بدین ترتیب head به صورت مجازی برای اشاره به مغز به کار می رود. و نیز می گوییم:

The response from the floor was positive.

در اینجا floor را به صورت مجازی به عنوان جانشینی برای مردم که مخاطبان هستند و کف سالن (احتمالا در صندلی) نشسته اند به کار می بریم. آنچه معنای مجازی را ممکن می سازد نوعی رابطه ی تداعی کننده است. مثال های داده شده همگی بر پایه ی رابطه ی مکانی استوارند، آب درون کتری، مغز درون سر، مخاطبان روی صندلی، کلمات floor، head، kettle همه به ترتیب دارای معانی مجازی آب، مغز و مردم می باشند، به عبارت دیگر یک کلمه جانشین کلمه ی دیگری شده است که البته مترادف نیستند.

کتری مترادف «آب» یا «سر» مترادف مغز نیست. کتری دارای معنای مجازی است که با boil همنشین شده است. معنای مجازی نیز بر پایه همنشینی کلمات با هم استوار است کلمات زمانی دارای این نوع معانی هستند که با کلمات خاص دیگری به کار روند. تداعی، همان گونه که مکانی است می تواند زمانی هم باشد.

در صحبت از تعطیلات می گوییم:

We’ve waited for this day with anticipation

که کلمه day در اینجا اشاره به آن تعطیلی خاص دارد، یا وقتی دانشجویی به ذئستش می گوید: your hour has come منظورش این است:

The time to take your exam has arrived.

معانی مجازی خاصی را هم داریم که به جای زمانی یا مکانی بودن، متکی به مراتب منطقی می باشند مثلا شخصی ممکن است بگوید:

Moses is read everyday in the jewish synagogues

البته شخص که نمی تواند موسی را بخواند. Moses (موسی) به گونه ای مجازی به عوض آنچه موسی به رشته تحریر در آورده – قوانین موسی – به کار رفته است. در اینجا مراتب منطقی وجود دارد زیرا موسی نویسنده ی قوانین است.

شاید در ترجمه لازم باشد بگوییم:

The laws written by moses.

شنیدن جملاتی نظیر I read shakespeare یا I listened to Bach بسیار معمول است. که در اینجا از Bach منظورمان موسیقی ساخت باخ و از shakespeare منظورمان نمایشنامه هایی است که شکسپیر نوشته است. گاه شیء را به گونه ای مجازی به جای آنچه را که شیء برای آن به کار رفته به کار می بریم.

کنایه، حسن تعبیر و اغراق در ترجمه انگلیسی
کنایه، حسن تعبیر و اغراق در ترجمه انگلیسی

مثلا جمله ی :

Martin Beni lives by his gloves

در واقع معنایش آن است که: مارتین از راه مشت زنی امرار معاش می کند. اگر جمله ای مانند آنچه در زیر می آید تحت اللفظی ترجمه شود به کلی غلط فهمیده می شود:

The  provincial  commissoner   jailed  the  fighters

یعنی در واقع این commissioner نیست که جنگجویان را زندانی کرده بلکه به دستور او عده ای زندانی شده اند. دراین صورت شاید با جمله ای نظیر :

Provincial commissoner had the police jail all the fighters.

را در ذهن مجسم کرده و آن را ترجمه کنیم. برای چیزی که دارای اسناد  است می توان اسناد به کار برد مثلا در جمله ی  Don’t substitute the good for the best واژه ی good جانشین good work و best جانشین  best work است، و معنای جمله این است

Don’t substitute good work for the best work

شیء نیز می تواند جانشین اسنادی که دلالت بر آن وارد شود، مانند جمله ی :

The arm of the law reached out to all corners of the country.

که در آن واژه ی arm به نشانه ی authority (اقتدار) به کار رفته است. در حالیکه  اگر arm را به صورت تحت اللفظی ترجمه کنیم معنای غلطی را رائه داده ایم. کنایه در تمام زبان ها وجود دارد ولی کنایه های یک زبان با مثال های خاص کنایه های زبان های دیگر مطابقت نمی کند.

مثلا در زبان انگلیسی از نام شهر برای مردم آن بهره می گیرند ولی در فارسی کنایه را حذف و معنای کامل کنایه را ترجمه می کنیم، جمله ی London had elections last week به فارسی چنین ترجمه می شود: هفته گذشته مردم لندن انتخاباتی را برگزار نمودند.

حسن تعبیر در ترجمه انگلیسی (Euphemism)

حسن تعبیر بیانی است مجازی که از جهاتی به کنایه شباهت دارد. در حسن تعبیر از جانشینی یک کلمه برای کلمه ی دیگر و یا یک اصطلاح به جای اصطلاح دیگر بهره می گیریم ولی این کار برای اجتناب از به کارگیری اصطلاحات برخورنده و یا اصطلاحاتی است که ناخوش آیند بوده و از نظر اجتماعی قابل پذیرش نیستند، همه ی زبان ها اینگونه اصطلاحات را که به جای کلمات یا عبارات خاصی می نشینند، به خصوص در مقوله های جنسی، مرگ و ماوراءالطبیعه دارند.

یهودی ها با استفاده از heaven از بردن نام خدا (God) اجتناب می کردند. بیشتر زبان ها برای آنکه از کلمه ای که معنای اولیه اش «مردن» است استفاده نکنند راه های خاص برای گفتن «مردن» دارند در انگلیسی از اصطلاح یعنی در گذاشتن و اصطلاحات دیگر مثل به رحمت خدا رفتن، فوت کردن و به صورت های عامیانه غزل خداحافظی را خواندن، ریغ رحمت را به سر کشیدن، غعمر وفا نکردن و یا …. بهره می گیرند.

کنایه، حسن تعبیر و اغراق در ترجمه انگلیسی
کنایه، حسن تعبیر و اغراق در ترجمه انگلیسی

اصطلاح یهودی ها

یهودی ها از اصطلاح gone to the father یا gone to sleep و نیز is sleeping را به کار می برند. در بخشی از گینه ی جدید به جای آنکه بگویند your daughter is dead می گویند: your daughter’s eyes are closed و در زبان توی Twi (آفریقا) he has gone to his village یعنی او مرده است. به امور جنسی هم در بسیاری از زبان ها با حسن تعبیر اشاره می شود. مثلا برای مجامعت جنسی در انگلیسی از الفاظ to sleep with و to come together و to have relations و غیره استفاده می کنند. امور دیگر نیز مشمول همین قاعده اند.

در آمریکا امروز به جای پیران (افراد مسن) اصطلاح senior citizens را به کار می برند. در بخشی از مکزیک از کودکان همیشه با اصطلاحات منفی «زشت» نام می برند تا مبادا ارواح آنها را طلب کنند. در چونتال chontal از شیطان با تعبیر نیکوی برادر بزرگ تر نام می برند زیرا بردن نام او به مثابه این است که او خیال کند صدایش کرده اند و در فنلاندی به جای آنکه بگویند او به زندان افتاده است می گویند در هتلش نشسته است.

ترجمه ی حسن تعبیر

برای ترجمه ی حسن تعبیر باید از چیزی شبیه آن در زبان مقصد استفاده کرد. مهم آن است که مترجم بداند ماهیت زبان مبدا به گونه ای است که از حسن تعبیر استفاده می کند و آنگاه او نیز در زبان مقصد برای جانشینی از حسن تعبیر استفاده می کند و آنگاه او نیز در زبان مقصد برای جانشینی از حسن تعبیر دیگر و یا ترجمه ی مستقیم بهره گیرد.

مثلا اصطلاح pass away را به صورت «در گذشتن» فارسی و یا he went to live with angles را «به رحمت خدا رفت» ترجمه کنیم و یا اصطلاح یونانی He is sleeping with his father را در زبان توی به صورت he went to his village برگردانیم. البته در بعضی از زبان ها هم، صاف و ساده کلمه مردن (die) را به کار می برند و به نظرشان زننده هم نیست.

اغراق در ترجمه انگلیسی (Hyperbole)

اغراق نوعی کنایه است که در آن نویسنده بیش از آنچه در نظر دارد خواننده بفهمد در الفاظ می آورد، به عبارتی در اغراق گزافه گویی به عمده بریا تاثیر به کار می رود و چنانکه گویی اصطلاحاتی ادبی به کار رفته، نظر بر آن نیست که فهمیده شود مثلا اصطلاح:

They turned the world upside down

یک اغراق است و یا اصطلاح I’m starving که به معنای «من خیلی گرسنه ام» یا I am frozen to death  به معنای «خیلی سردم است» و یا he’s mad یعنی «زده به سرش» (دارد کاری احمقانه انجام می دهد) و نظایر آن ها. اگر اینگونه اغراق های عمدی را به صورت تحت اللفظی ترجمه کنیم اظهاراتی غیر واقعی به نظر خواهند آمد. باید دقت بسیار به خرج داد تا اطمینان حاصل گردد که ضمن حفظ تاثیر مطلوب در زبان مقصد معنای صحیح نیز حفظ شود.

 

Moosakhani