Moosakhani
0

ترجمه چیست ؟

ترجمه چیست؟

آموزش ترجمه انگلیسی ، به تعریف فرهنگ لغت: ترجمه عبارت است از از تغییر یک حالت یا شکل به حالت یا شکل دیگر برای برگرداندن آن به زبان خود و یا دیگری (فرهنگ وبستر،۱۹۸۶). ترجمه در اصل تغییر شکل است. وقتی درباره شکل یک زبان صحبت میکنیم، اشاره ما به واژگان، عبارات، جمله واره ها، جملات، پاراگراف ها و چیزهایی از این قبیل است که نوشته و گفته می شوند. در ترجمه شکل زبان مبدا جای خود را به شکل زبان مقصد می دهد. اما چگونه این تغییر صورت می گیرد؟

تعریف ترجمه در زبان انگلیسی
تعریف ترجمه

چه چیزی تعیین کننده شکل در ترجمه است؟

هدف ترجمه انتقال معنا از زبان مبدا به زبان مقصد است. این کار با تغییر شکل زبان اول به شکل زبان دوم و از طریق ساختار معنایی انجام می‌گیرد. آن چه منتقل می‌شود و باید ثابت نگه داشته شود معنا است. شکلی که ترجمه از روی آن صورت می گیرد  زبان مبدا  و شکلی که باید به آن برگردد،  زبان مقصد  و یا گیرنده نام دارد.

بنابراین ترجمه عبارت است از :

مطالعه در واژگان، ساختار گرامری، موقعیت ارتباطی و زمینه فرهنگی متنی که به زبان مبدا است و تجزیه و تحلیل آن برای تعیین معنی و سپس دوباره ساختن همان معنا با استفاده از کلمات و ساختار گرامری مناسب در زبان گیرنده (مقصد) و زمینه فرهنگی آن.

مثالی از ترجمه زبان فارسی به انگلیسی :

بیایید به مثالی توجه کنیم. فرض کنید ‌خواهیم جمله «خوابم می آید» را به انگلیسی ترجمه کنیم. این شکل فارسی از کلمات «خواب» (اسم) و «م» (ضمیر متصل فاعلی) و «می آید» که فعل است، تشکیل شده است. همین معنا در زبان انگلیسی به دو صورت I feel sleepy / I am sleepy بیان می‌شود که در فارسی معنایش آن است که گوینده احساس خواب آلودگی می کند. معنای تحت اللفظی جمله فارسی به انگلیسی تقریباً این است :

My sleep come و همین جمله در زبان اسپانیایی پس از ترجمه به انگلیسی I have sleep است که نه فارسی انگلیسی شده و نه اسپانیایی آن ترجمه خوبی به انگلیسی است. به عبارت دیگر این هر سه زبان از شکل های مختلف انتخاب لغت و ساختار گرامری برای بیان مقصود استفاده می کنند.در فارسی از کلمات خواب (اسم) م (ضمیر) و می آید (فعل) استفاده شده، در انگلیسی از ضمیر و صفت و در اسپانیایی از ضمیر، فعل و اسم استفاده شده است.

تغییر شکل ترجمه زبان از زبان مبدا به زبان مقصد

این واقعیت دارد که افراد آگاه در زبان مبدا و مقصد غالباً می توانند بی آنکه به طور آشکار در فکر ساختار معنایی باشند، به سرعت شکلی را به شکلی دیگر انتقال دهند. اما در مورد متون پیچیده: وقتی که مترجمان احتمالاً در هر دو زبان به یک اندازه سلاست نداشته باشند (و یا تنها یک زبان آنها زبان مادری شان باشد) در آن صورت مطالعه اصولی که ارائه خواهد شد آنها را در ترجمه کامل تر یاری خواهد داد. حتی اگر شخص بدون تحلیل‌های جز به جز بتواند ترجمه ای کامل ارائه دهد، مطالعه روند ترجمه از طریق تحلیل معنایی برای همه مترجمان جالب توجه خواهد بود. برگردان جملات ساده که مورد استفاده روزمره است بالنسبه آسان است.

مثلاً فرد به آسانی تفاوت های زیر را می آموزد:

How old are you?

English:

(How many years do you have?)

چند سال داری؟

فارسی:

Where are you from?

English:

(Which place do you belong to?)

اهل کجا هستی؟

فارسی:

It is cold.

English:

(weather is cold.)

هوا سرد است.

فارسی:

که البته تفاوت تنها در انتخاب کلمه نیست بلکه ساختار گرامری را هم شامل می شود. ولی گاه تفاوت‌ها بسیار دور از انتظار است مثلاً جمله ساده انگلیسی I have money در زبان های ژاپنی و لاتین به گونه‌ای است که معنای to me there is money در عربی و روسی with me there is money، عندی نُقُود یا لی نُقُود (عربی ) و در ترکی my money exists(مَنَد پول وار) می دهد. با این وجود مترجمان هیچگاه در مورد این اصطلاحات عادی مشکلی ندارند. بعید به نظر می‌رسد که آنها در اینگونه موارد خیلی به فکر اختلافات دستوری و یا انتخاب واژه‌ها باشند. اما وقتی که به مطالب نا آشنا بر می خورند و یا به سطوح بالاتر ساختار معنایی در جملات و گفتار های پیچیده می رسند آن وقت به انتخاب واژه ها و اشکال دستوری زبان مبدا گرایش نشان می دهند.

نتیجه کار شکلی می شود که برای گویشوران زبان مقصد عجیب و «بیگانه» می نماید. مثلاً گوینده فارسی به جای جمله the child has a fever و یا the child has a temperature می گوید the child has fever و جمله دوم او به جای He/ She is ill خواهد گفت  It is ill. در حالی که در انگلیسی باید حرف تعریف a را جلو temperature و fever گذاشت و برای اشاره به کودک نیز باید جنسیت او را با he/she مشخص کرد. در فارسی رعایت این دو نکته ضرورت ندارد.

اشتباهات ناشی از شکل زبان مادری در ترجمه

ما با انواع اشتباهات که غیر اهل زبان مرتکب می شوند آشناییم. تجزیه و تحلیل انها نشان می دهد که تقریبا همیشه این اشتباهات ناشی از شکل های زبان مادری است. وقتی کسی شکل زبان خود را (زبان مبدا) لفظ به لفظ ترجمه می کند بی شک برگردانش به زبان مقصد چیزی غیر طبیعی خواهد بود.

We go to a travel & good bye

روی شیشه های بعضی از اتوبوس های تعاونی می خوانیم: We go to a travel, good bye که به احتمال قوی ترجمه فارسی «سفر به خیر» است. معادل انگلیسی آن چیزی شبیه !Have a good trip و یا فرانسه !Bon Voyage می باشد.

Reddy hat & cousin

و یا روی یک کیف دستی پلاستیکی مزین به کارتون کلاه قرمزی و پسرخاله به انگلیسی نوشته بود Reddy hat & cousin که درست ترجمه انگلیسی آن با دستور فارسی است که «ی» نسبت فارسی را به صفت red انگلیسی افزوده است.

God speed و God remember

شکی نیست که عبارت God speed و God remember را هم در پشت شیشه های عقب اتوبوس ها و مینی بوس ها دیده اید. که اولی با ساختار دستوری فارسی نوشته می شود (که البته در انگلیسی عکس آن است) و باید نوشت (Remember God) و دومی (God speed) که مطمئنا رانندگان ایرانی معنای «خدای سرعت» از آن گرفته اند، در انگلیسی به این معنا نیست و در انگلیسی معنایی شببیه «به امید کامیابی / توفیق» دارد. که البته ممکن است به شخص مسافر هم گفته می شود. حتی علایمی که از زبان های دیگر گرفته می شود و برداشت های فارسی ای که از آنها داریم گاه درست نیست.

مدت ها روی شیشه عقب اتوموبیل ها تصویر یک لکه خون را می دیدیم که شاید تعبیر ایرانی ها از آن این بود که مواظب باشید تصادف نکنید، یا تصادف خون انسان را به هدر می دهد و از این قبیل معانی.. در حالیکه این علامت را منحرفین همجنس باز انگلیس و آمریکا به عنوان نشان خود به کار می برند و معنایی که آنها از آن در نظر دارند با آنچه ما فهمیده بودیم تفاوت بسیار داشت و  این تعبیرات غلط به دلیل پیروی از شکل زبان مبدا است. 

در مثال های بالا بهترین ترجمه، ترجمه ای است که:

الف) از شکل های زبان مقصد بهره گیرد

ب) تا جایی که ممکن است همان معنایی را که به وسیله شکل زبان مبدا دریافت شده است انتقال دهد

ج) پویایی های متن اصلی زبان مبدا را حفظ کند.

معنای این سخن آنست که ترجمه باید به گونه ای ارائه شود که امیدوار باشیم همان پاسخی را در ذهن ما بیدار کند که مدنظر متن مبدا بوده است.

بهترین ترجمه چگونه ترجمه ای است
بهترین ترجمه

خصیصه های زبانی موثر در ترجمه انگلیسی

بعضی خصوصیات به گونه ای است که بر اصول ترجمه تاثیر بسیار مستقیم دارد. ابتدا بیایید به خصوصیات اجزاء تشکیل دهنده معنا نگاه کنیم. اجزاء تشکیل دهنده معنا در اقلام معنایی جمع اند ولی در زبان های مختلف نحوه ی این اجتماع فرق دارد. در بسیاری از زبان ها یک جزء تشکیل دهنده معنایی مثل “S” انگلیسی برای جمع بستن وجود دارد. این مورد غالبا در دستور زبان به صورت یک پسوند به آخر اسامی یا افعال و یا هر دو ظاهر می شود. در فارسی جمع بستن به کمک ضمایر متصل به فعل صورت می گیرد.

۲)They run می دوند۱) I run می دوم
۲)They sit می نشینند۱) He site می نشیند
۲)They went رفتند

مطالعه فرهنگی نشان دهنده دسته بندی های شگفت آوری از اجزای ترکیب دهنده معنی در اقلام معنایی است.

معانی ثانویه در ترجمه زبان

در درون یک زبان واحد راه های بیشماری وجود دارد که بدان وسیله، شکل بیان معنی می کند. تنها در صورتی که شکل، در معنا و یا نقش اولیه خود به کار رود همبستگی یک به یک میان شکل و معنا وجود خواهد داشت. معنای دیگر، معانی ثانویه و یا معانی مجازی نام دارند. همان طور که کلمات دارای معانی گسترده هستند اشکال دستوری هم دارای کاربردهای گسترده (نقش های اولیه و مجازی) می باشند.مشخصه نبود «انطباق» یعنی اختلاف و یا نبود همبستگی یک به یک میان شکل و معنی دلیل اصلی پیچیده بودن کار ترجمه است. اگر عدم انطباقی وجود نداشت در آن صورت تمامی واژگان و تمامی اشکال دستوری یک معنا پیدا می کرد و آن وقت ترجمه تحت الفظی کلمه به کلمه و ساختار دستوری به ساختار دستوری امکان پیدا می کرد.

اما واقعیت اینست که زبان مجموعه ای از روابط نامنطبق پیچیده میان معنی (semantics) و شکل (lexicon & grammar) است. هر زبانی دارای اشکال مشخص خود برای نشان دادن معنا است. بنابراین در ترجمه چه بسا که یک معنا به شکلی کاملا متفاوت از زبان دیگر بیان می شود. ترجمه کردن دقیق شکل یک زبان به شکل زبان مشابه غالبا باعث تغییر معنا می شود، یا لااقل موجب پدید آمدن شکلی می شود که در زبان دوم غیر طبیعی است. بنابراین در ترجمه باید معنا بر شکل اولویت داشته باشد. انچه باید از زبان مبدا به زبان مقصد منتقل شود معناست، نه اشکال زبان شناختی. تنها در صورتی که زبان مبدا و زبان مقصد زبان های کاملا مرتبط به هم بوده و از یک خانواده باشند امکان مطابقت شکل بین زبان متن و زبان ترجمه وجود دارد و لاغیر.

ترجمه تحت اللفظی چیست؟

طبیعت زبان به گونه ای است که هر زبان اشکال متفاوتی را به کار می گیرد و این اشکال دارای معانی ثانویه و مجازی هستند که خود موجب پیچیدگی های بیشتر می شود. ترجمه کلمه به کلمه ای که دقیقا از شکل زبان مبدا تبعیت کند  ترجمه تحت اللفظی  نام دارد. ترجمه تحت اللفظی برای کسانی که در ساختار متن مبدا مطالعه می کنند به عنوان ترجمه بین زبانی مفید است. ترجمه تحت اللفظی القاکننده معنای متن مبدا نمی باشد و معمولا چیزی بیش از یک رشته کلماتی که به افراد کمک می کند متنی را به زبان اصلی خود بخوانند نیست. چیزی است غیر طبیعی که درک آن دشوار است و حتی ممکن است کاملا بی معنی باشد و یا در زبان مقصد معنای غلطی داشته باشد. بعید است بتوان آن را ترجمه به حساب آورد.

 هدف مترجم  باید این باشد که  ترجمه ای اصطلاحی به وجود اورد  یعنی اینکه معنایی معادل زبان مبدا داشته باشد ولی به شکلی طبیعی به زبان مقصد بیان گردد. آنچه باید حفظ شود معناست نه شکل.

هدف مترجم به وجود آوردن ترجمه ای اصطلاحی است
هدف مترجم چیست؟

آنچه را می توان به یک زبان گفت به زبان دیگر هم می توان گفت!

ترجمه کردن کاری است ممکن. هدف مترجم حفظ ثبات معنا است. هرجا که ضرورت داشته باشد، شکل زبان مقصد باید به خاطر آنکه معنای زبان مبدا تحریف نشود، تغییر داده شود. از آنجا که معنای بیان شده به وسیله شکل خاص یک زبان را می توان به وسیله یک شکل کاملا متفاوت بیان کرد، تغییر شکل به هنگام ترجمه غالبا ضروری است.

 

Moosakhani