داده های شنیداری و ویدیویی در پژوهش زبان شناسی

اطلاعات و داده های شنیداری و ویدیویی

بسیاری از پژوهشگران برای آنکه در ثبت یادداشت های خود دچار اشتباه نشوند به ضبط ویدیویی و صوتی گرایش یافته اند. بدیهی است زبان شناسان باید در استفاده از ابزار الکترونیکی دقت بیشتری به خرج دهند. به لحاظ اهمیت نقش کلام، استفاده از ابزار دقیق برای ثبت و ضبط داده های شنیداری و ویدیویی توصیه می شود.

ابزار ضبط ویدیویی یا صوتی؟ کدامیک؟

در بسیاری از موارد، ابزار الکترونیکی موجود کفایت می کنند. بدیهی است استفاده از یک میکروفون حساس و دقیق لازم است. در مواردی که ضبط صدای کودکان مورد مورد نظر باشد باید از ابزارهای دقیق تری استفاده کرد زیرا آهنگ زیر و بمی کودکان بسیار به هم نزدیک هستند.

داده های شنیداری و ویدیویی طبیعی

پژوهشگران باید به این موضوع توجه داشته باشند که ضبط اصوات از کیفیت آنها می کاهد. به هر حال آزمون شونده ها پس از اندک زمانی از طی مراحل ضبط صدا حساسیت خود را از دست می دهند و روال سخن گفتن آنها حالت طبیعی به خود می گیرد. مخفی کردن میکروفون لزومی پیدا نمی کند.

داده های شنیداری و ویدیویی در پژوهش زبان شناسی

موانع اخلاقی و قانونی

به هنگام صدابرداری از آزمون شونده ها رعایت آداب و اصول اخلاقی بسیار مهم است. شایسته است که پیش از شروع به صدابرداری اجازه ی آزمون شونده را کسب کنید. اگر فکر می کنید اطلاع آزمون شونده از فرایند صدابرداری وقفه ای را در کار شما به وجود می آورد می توانید، پس از پایان کار، مراتب را به اطلاع وی برسانید و کسب اجازه نمایید. آزمون شونده ها از این حق برخوردارند که به صدای ضبط شده گوش دهند و خواستار حذفی از بخشی از مصاحبه و یا تمامی آن گردند.

صدابرداری از رادیو، شبکه های اینترنتی و تلویزیون این مشکل را بر طرف می کند و نیازی به کسب اجازه نیست چون برنامه ها جنبه ی همگانی دارد و برای اطلاع عموم مردم فراهم آمده اند. با وجود این، اگر هدف پژوهشگر چاپ مقاله و یا ارائه گزارش در کنفرانس ها باشد، در مورد پاره ای از مطالب که عنوان “حق انحصاری” دارند، کسب اجازه لازم است. پاره ای از شبکه های رادیویی و اینترنتی همچون بی – بی – سی و www.bbc.co.uk اجازه می دهند مطالبشان منتقل گردند که در این صورت کسب اجازه لازم نیست.

کیفیت محتواها

قاعده ی اصلی این است که پژوهشگر باید بارها و بارها به نوارهای آماده گوش دهد. باید به داده ها گوش دهد زیرا صداهای مزاحم ممکن است فهم و درک محتوا را با اشکال روبرو سازد. پیش از آنکه به صدابرداری بپردازید، ابتدا از مکان صدابرداری اطمینان لازم را کسب کنید. محل های تجمع افراد مانند قهوه خانه ها، قطار، کافه تریاها، مدارس و خانه های سالمندان، مکان های مناسبی برای به دست آوردن اطلاعات بکر به حساب می آیند. با وجود این، صداهای مزاحم ممکن است تولید اشکال کنند، شایسته است پیشاپیش مکان ها مورد بازدید قرار گیرند.

میزان و حد و حدود داده های لازم چقدر است؟

مقدار و حد و حدود داده های مورد نیاز به دو عامل بستگی دارد:

• نوع سوالی که مطرح شده است و میزان انتظار ما از داده های گردآوری شده و فوریت نیاز به رسیدن به پاسخ مقنضی

اگر برای مثال، سوال ما پیرامون این مساله باشد که واژه “محبت” به صورت /mohabat/ تلفظ می شود یا به صورت  /mahabat/ ، رسیدن به پاسخ چندان مشکل نیست زیرا هر دو صورت از بسامد کاربردی بالایی برخوردارند. اما اگر هدف این باشد که بدانیم، برای مثال، چگونه در کاربرد کلام، موضوعات متنوع به یکدیگر زنجیر می شوند آنگاه لازم است که به اطلاعات بیشتری دست یابیم.

• عامل دوم به حجم داده های مورد نیاز بستگی به نوع تجزیه و تحلیل بستگی دارد.

آوانگاری مبسوط نیاز به زمان زیادتری دارد و دامنه ی تجزیه و تحلیل باید بسیار محدود و کوتاه انتخاب شود. در حالی که در بررسی مقوله های کلامی در بافت، نمونه ها می توانند مطول باشند، هر چند آن نیز به صرف زمان زیادی نیاز دارد. در مجموع باید بخشی که در پژوهش به کار می آید آوانگاری شود و نیازی به آوانگاری همه ی اطلاعات و داده های به دست آمده نیست.

۱) پنج دقیقه ی نخست مکالمات می توانند دارای اطلاعات چندانی نباشند.

به داده های مبین شناسه های داستان گویی و یا استدلالات توجه بیشتری مبذول نمایید

۲) اگر هدف شما بررسی لهجه است، باید نمونه های زیادی از یک واج خاص در اختیار داشته باشید. کاربرد پاره ای از واج ها بسیار محدود است. اگر داده ها اندک باشند نتیجه ای که به دست آورده اید جامعیت نخواهد داشت. پس لازم است که داده های شما گسترده تر و جامع تر باشد.

۳) اگر هدف بررسی گویش ها باشد، به اطلاعات و داده های بیشتری نیاز است به طوری که در آنها نمونه های بارز ملاحظه شوند زیرا این امکان وجود دارد که برخی از ساختارها در یک برش زبانی کوتاه یافت نشود.

۴) اگر لازم باشد که نمونه های ویژه ای را در اختیار داشته باشید، منتظر فرصت ها نباشید. مصاحبه هایی را ترتیب دهید و نوع سوالات خود را چنان تنظیم کنید تا به هدف مورد نظر برسید.

۵) اگر لازم باشد از موارد مختلفی نمونه برداری کنید، ابتدا در هر مرحله ی گردآوری داده ها به تجزیه و تحلیل بپردازید. چه بسا یافته های شما راهگشای مراحل بعدی باشد.

بدیهات (امور عملی)

• سعی کنید از ابزار دیجیتالی که کیفیت برتری دارند استفاده کنید. نرم افزارهایی نیز برای این کار در دسترس است.
• ابزار و وسایل ثبت و ضبط خود را مجهز کنید و اگر به باتری های زیادتری نیاز است پیشاپیش آماده سازید.
• اگر در مراحل نمونه برداری از نوارهای صوتی یا تصویری استفاده می کنید، دقت کنید که نوارها کهنه و استفاده شده نباشند. پیشاپیش یک یک آنها را شماره بندی و کدگذاری کنید. این عمل به روند تجزیه و تحلیل داده ها سرعت بیشتری می بخشد.
• اگر نمونه های مورد نیاز شما از نظر زمانی بیش از طول زمانی یک نوار و یا سی دی است، از دو دستگاه ضبط صدا و یا ضبط تصویر استفاده کنید زیرا این امکان وجود دارد که در فاصله ی تعویض نوار مقدار زیادی از داده های لازم از دست برود. همواره پیش از اتمام نوار در دستگاه نخست، دومین دستگاه را به کار اندازید.
• تا آنجا که ممکن است از نوارهای کوتاه که زمان کمی را پوشش می دهند استفاده نمایید. این امکان وجود دارد که در فرآیند انتقال به نوارهای طولانی تر از کیفیت صداها کاسته شود.

داده های شنیداری و ویدیویی در پژوهش زبان شناسی

میکروفون هایی با سیم بلند

• از میکروفون هایی با سیم بلند و دور از دستگاه ضبط استفاده کنید. دستگاه هایی که میکروفون های سر خود دارند صداها را به صورت شفاف ضبط نمی کنند و معمولا با صدایی که از موتور دستگاه بی می خیزد همراه هستند.
• اگر از دوربین فیلم برداری استفاده می کنید در نظر بگیرید که آیا باید بر پایه های ثابت تکیه داشته باشد یا به صورت سیار مورد استفاده قرار گیرد.
• اگر از دوربین مخفی استفاده می کنید باید طوری تعبیه شود که در میانه ی کار نیازی نیازی به دستکاری آن نباشد. اگر امکان استفاده ی ممتد وجود ندارد بهتر است از ابتدا به صورت علنی مورد استفاده قرار گیرد.
• در صورت امکان از آزمون شونده ها بخواهید در ابتدای بیانات خود، خویش را معرفی کنند تا از اختلاط کلام آزمون شونده ها جلوگیری شود.
• شرط احتیاط آن است که تعداد آزمون شونده ها را بیش از آنچه در برنامه داشته اید در نظر بگیرید تا در صورت مخدوش بودن برخی از داده ها دچار کمبود اطلاعات نباشند.
• از مجموع اطلاعاتی که گردآوری کرده اید مجموعه ای منقح فراهم آورید تا به داده های پیشین نیاز به بازگشت های مجدد و طولانی نداشته باشید.

مطالبی که باید عرضه شود

زمانی که قصد دارید پروژه ی خود را تحویل دهید باید نسخه یا نسخه هایی از ویدیو کلیپ های خود را در اختیار داوران بگذارید.

• لازم نیست تمام مطالب گردآوری شده را ضمیمه کنید. آن قسمت هایی را کپی کنید که به پروژه ی شما مربوط می شود. فهرستی از مطالب با ذکر مقاطعی که مربوط به بخش های گوناگون است فراهم آورید و ضمیمه کنید.
• قبل از تهیه کپی های مورد نظر از استاد خود جویا شوید چه نوع تجهیزاتی را در اختیار دارد. معمولا سی دی کفایت می کند ولی لازم است استفسار گردد.
• بین مطالب گوناگون که در سی دی ضبط می کنید فاصله ی زمانی را رعایت کنید تا پیدا کردن قطعات مشکل آفرین نباشد.
• اگر فیلم یا نواری را آماده کرده اید، آن را به ابتدا ببرید تا ایجاد زحمت نکند.
• قید نام و مشخصات خود را بر روی نوار یا سی دی فراموش نکنید. همیشه از اطلاعات خود کپی تهیه کنید.

مواردی که شایسته است به یاد داشته باشید

• آزمون شونده های خود را شناسایی کنید و از خصوصیات اخلاقی آن ها آگاه باشید. معمولا آزمون شونده هایی که با شما آشنایی بیشتری دارند ممکن است در کار شما ایجاد اختلال کنند. آزمون شونده هایی که با شما آشنایی چندانی ندارند مرجع هستند.
• اگر نمونه برداری های شما در ملاء عام صورت می گیرد این نکته را در نظر بکیرید که همه ی آدم ها احتمالا مایل به شرکت در نمونه برداری های شما گردآوری اطلاعات نیستند.
• تا انجا که ممکن است از ضبط صدا در مکان هایی سر و صدای زیادی وجو دارد خودداری کنید.
• برنامه ی کاری خود را با دقت مشخص کنید.
• ترتیب حضور افراد و ضبط صدای آنها را پیشاپیش تعیین نمایید.
• سوالات را پیشاپیش آماده سازید.
• اگر نمونه برداری های خود را از برنامه های رادیویی و تلویزیونی اختیار می کنید به این نکته توجه داشته باشید که صداها از بلندگوها پخش می شودو با اصواتی که حضوری شنیده می شوند تفاوت دارند.
• برخی از مطالبی که از رادیو پخش می شوند ممکن است از روی نوشته قرائت شده و از قبل تمرین شده باشند. این نوع مطالب گاه وافی به مقصود نیستند.
• اگر پروزه ی شما به بررسی لهجه و گویش مربوط می شود بهتر است از مطالبی که فی البداهه تولید شده اند استفاده کنید.

داده های شنیداری و ویدیویی در پژوهش زبان شناسی