زبان پریشی
شرح و بسط های گوناگونی در ارتباط با موارد زبان پریشی ، خط پریشی و خواندن پریشی وجود دارد که باید با موارد طبیعی بکارگیری زبان مقایسه شوند. در جمع نشانه هایی که زبان پریشی را در آموزش ترجمه زبان انگلیسی به گونه های مختلفی نشان می دهند به موارد زیر می توان اشاره کرد:
* ناتوانی در دسترسی یافتن به واژه های محتوایی:
این مورد از موارد بحرانی نشان دهنده ی زبان پریشی است.
* نوواژه سازی:
یا تولید واژه هایی که در زبان وجود نداشته اند.
* خطاهای معنایی:
بکارگیری یک واژه به جای واژه ی دیگری به لحاظ شباهت یا قرابت معنایی.
* خطاهای آوایی:
مشکل ردیف سازی و چیدمان صداها و یا تکرار یک خطای آوایی.
* فراوانی خطاهای بکارگیری فعل در مقایسه با بکارگیری واژه ها
* فزونی خطاها در از بر کردن و به یادسپاری متن ها:
دعاها، اشعار و نظایر آن در مقایسه با جمله های نوساخته.
* ویژگی های نادستوری بروکا:
مشکلات چیدمان واژه ها به قصد ساختن بندها و جمله ها و بکارگیری تکواژهای دستوری(همانند حروف اضافه) و بکارگیری پی بند واژه ها.
مبتلایان به زبان پریشی ورنیکه
کسانی که به زبان پریشی ورنیکه مبتلا هستند، عمدتا جمله هایی طولانی تر و دستوری تولید می کنند که عاری از معنی مشخصی هستند. برای آشنایی بیشتر به آیزنک و کین (۲۰۰۵) و هارلی (۲۰۰۱) مراجعه کنید. در کتاب آچیسن (۲۰۰۳) چگونگی بروز زبان پریشی به تفصیل آمده است. برای آگاهی از مقدمات مبسوط در ارتباط با زبان پریشی به کتاب پرات و ویتیکر (۲۰۰۶) مراجعه کنید.
پروژه های زبان پریشی
پژوهش شماره ۱ :
پژوهشی را که براوون و مک نیل (۱۹۶۶) در ارتباط با لغزش زبانی انجام داده اند، می توان به آسانی مورد بررسی مجدد قرار داد.
با مطالعه ی این کتاب می توان به رهنمودهای بیشتری دست یافت و در پژوهش های بعدی تعدیل هایی را بوجود آورد.
پژوهش شماره ۲ :
موردی از یک بیمار زبان پریش را بیابید و موارد خطاهایی را که وی انجام می دهد (برای مثال، بخاطرآوری روزهای هفته و نظایر آن) به صورت منظم ردیابی کنید. اگر امکان بررسی در طول زمان بیشتر وجود دارد، آن فرد را زیر نظر داشته باشید و موارد و محیط بروز خطاها را ثبت و ضبط نمایید. بررسی کنید که بیمار برای رفع اشکالاتی که دارد از چه نوع رویکردهای زبان استفاده می کند. بررسی کنید که متخصصان گفتار درمانی در برخورد با این بیماران از چه شیوه هایی استفاده می کنند و آیا روش هایی که به کار می برند، در درمان دراز مدت آنها موثر بوده است یا خیر؟
پژوهش شماره ۳ :
با انجام پژوهش هایی که رد پیشینه ها موجود است، یک یا چند نظریه و یا مدل موجود را که در توضیح علت های وجود و بروز زبان پریشی مطرح بوده اند، محک بزنید.
از منابعی مانند آیزینک و کین(۲۰۰۵) و یا هارلی (۲۰۰۱) برای ردیابی مدل های موجود استفاده کنید.
پژوهش شماره ۴ :
فردی را بیابید که در بکارگیری پی بند واژه ها با مشکلاتی روبروست.
مواردی را که خطا صورت می پذیرد، مانند مورد واژه های سهل الوصول، واژه های دور از دسترس، و یا واژه هایی که اصلا در دسترس قرار ندارند، فهرست نمایید.
شناسایی الگوهای معنایی و نحوی
الگوهای معنایی و نحوی را شناسایی کنید و از نتایج به دست آمده فرضیه های موجود را از قبیل اینکه اسم های محتوایی زودتر از اسم های انتزاعی قابل استحصال هستند یا نه و یا واژه های دستوری (مانند حرف ربط، حروف اضافه و غیره) دو راز دسترس هستند و یا واژه های جایگزین شده همیشه از هم مقوله ی دستوری (مانند اسم به جای اسم، فعل به جای فعل) شکل می گیرندو یا به یادآوری اسم خاص به مراتب مشکل تر از به خاطر اوردن اسم عام (هوشنگ در مقابل “پسره”) استف مورد بازنگری و آزمایش مجدد قرار دهید. آیا فرد رد به خاطر اوردن زنجیره ی واژه هایی که از نظر معنایی به هم وابسته اند ناکام می ماند؟ برای نتیجه گیری زود قضاوت نکنید.
پژوهش شماره ۵ :
۵) بیمار زبان پریش را در شرایط جسمی و روانی متفاوت (خسته بودن، از خود بی خود بودن و یا بلند خواندن متون فنی) مورد بررسی قرار دهید.
خطاها را دسته بندی و نظریه های تولید گفتار و خواندن را ارزشیابی کنید.
پژوهش شماره ۶ :
۶) در زمان طولانی تر، خطاهایی را که در برش های دیداری و یا مجموعه های ضبط شده در رادیو و تلویزیون رخ داده اند جمع آوری کنید و به بررسی آنها بپردازید.
تنها به گردآوری اطلاعات اکتفا نکنید؛ بلکه از داده ها در رد یا تایید نظریه های موجود استفاده کنید.
به هنگام دسته بندی و تجزیه و تحلیل داده ها می توانید سوالات زیر را مطرح کنید:
- چه مطلبی بیان شده است؟
- گوینده چه قصدی از ادای جمله و یا واژه ی مورد نظر داشته است؟
- مدت زمان بین بروز خطا و زمان کشف آن توسط گوینده چه میزان بوده است؟
- یک مقطع زمانی دارای چه ویژگی بوده است؟
- آیا شنونده به تشخیص خطا پی برده است یا نه؟ چرا؟ و چگونه؟
- شنونده در ارتباط با خطایی که گوینده انجام داده است چه واکنشی از خود نشان داده است؟
- آیا خطای مورد نظر باعث اختلال در ارتباط کلامی شده است؟
- رابطه ی بین صورت آوایی آنچه به خطا برده شده و آنچه گوینده قصد ادای آن را داشته است، چیست؟
صورت های نوشتاری چگونه تولید می شوند؟
برای آنکه یک وازه به صورت نوشتاری بر کاغذ نقش ببندد، ابتدا باید از حافظه زبانی و واژگان ذهنی استخراج شده و آنگاه با دسترسی به اطلاعات هجایی نگارش گردد. در این زمینه می توان سوالات جالبی را مطرح کرد و برای مثال پرسش کرد که آیا همه ی گویشوران زبان ها در نوشتن و پردازش واژه ها به صورت نوشتاری از یک فرایند یکسانی استفاده می کنند و یا فرایندها متفاوت اند. برای مثال، در زبان اسپانیولی، بین صورت های نوشتاری و گفتاری، همانندی بیشتری وجود دارد در حالی که در زبان انگلیسی همانندی ها بسیار کم است و بسیاری از واژه ها تفاوت های عمده ای دارند.
لغزش های نوشتاری
دور از انتظار نیست اگر انگاره ی نوشتاری و خوانشی همانندی داشته باشند، خطاها در سطح بخش – نویسه ها، کل واژه ها و در سطح واژه ها رخ می دهند. گارمن (۱۹۹۰: ۱۶۵-۱۶۷) لغزش ها را در تمامی سطوح بر می شمارد و به توصیف آنها می پردازد. برای آگاهی از مثال های بیشتر و بارزتر به هوتوف (۱۹۸۳) مراجعه کنید. پژوهش هایی که در زمینه ی ساختارهای بزرگتر انجام یافته بسیار اندک است و علت آن شابد این باشد که گویشوران از بروز خطاها آگاهی لحظه ای دارند و بی درنگ به اصلاح آنها می کوشند. هوتوف مثال های قابل توجهی را مورد بررسی قرار داده است.
خط پریشی و خواندن پریشی
“خواندن پریشی” در اصطلاح زبانی به خواندن پریشی مرحله ای و خط پریشی مرحله ای یا به عبارتی به مشکلاتی که کودکان در نوشتن و خواندن دارند، اشاره می کند و اگر درمان نگردد تا دوران بزرگسالی نیز ادامه هواهد یافت. دلایل زیادی وجود دارد که چرا درکی از رمز و راز آن حاصل نشده است:
- تا چندی پیش تصور می شد که کودکان خط پریش و خواندن پریش کودن و تنبل هستند.
- افراد با استعداد خط پریش اغلب راه هایی را برای رفع نقیصه و مشکل خود می یابند و شاید خود ندانند که خط پریش هستند.
- اصطلاحات “خط پریش ” و “خواندن پریش” الزاما به یک پدیده ی واحد اشاره ندارند بلکه طیفی را شامل می شوند که در افراد مختلف متفاوت است.
خط پریشی و خواندن پریشی اکتسابی
عوامل آنها گوناگون است و در افراد متفاوت به درجات متنوعی وجود دارد. برای آگاهی از پدیده های خواندن پریشی و خط پریشی به راید و ورموت (۲۰۰۲) و مولفسه و دیگران (۲۰۰۶) رجوع کنید. خط پریشی و خواندن پریشی اکتسابی نیز وجود دارد. بدین ترتیب که ممکن است به علت بروز حادثه های غیرمترقبه و ضربه های مغزی عوارض آن در افراد ظاهر شود. خواندن پریشی حاصل از ضربه های مغزی می تواند باعث بروز مشکلات گوناگون با درجات مختلف گردد. به لازوتی و ویتیکر (۲۰۰۶) مراجعه کنید.
پروژه خط پریشی و خواندن پریشی
یک کودک خواندن پریش را قبل از درمان، در طول درمان و پس از آن مورد بررسی قرار دهید.
میزان بهبودی را شرح و بسط دهید و راهبردهای عملی رفع نقیصه را توصیف نمایید.
زبان و تفکر
از زمان انتشار نظریات ساپیر و وورف، این بحث مورد نظر بوده است که:
آیا زبان وسیله ی تفکر است و یا نحوه ی کاربرد زبان بر تفکر است و یا نحوه ی کاربرد زبان بر تفکر و اندیشه ی ما تاثیرگذار است.
از مجموع بحث و گفتگو ها دو نظریه ی عمده پدید آمده است:
۱) جزمیت زبانی
بر پایه ی این نظریه آنگونه که ساپیر اظهار می دارد شیوه ی تفکر ما بستگی به نوع زبانی دارد که به آن تکلم می کنیم.
۲) نسبیت زبانی
به خاطر عادات زبانی، ما جهان هستی را به شیوه ای خاص تعبیر و تفسیر می کنیم. برای آشنایی بیشتر با نظریات وورف، به کارول (۱۹۵۶) مراجعه کنید. اسلوبین (۸۵،۱۹۷۴) نظریات ساپیر و وورف را به صورت گسترده ای بیام می دارد. پینکر (۱۹۹۴) به نقد و بررسی این نظریات می پردازد. وی ضمن نقد هر دو به بیان این نظر می پردازد که تفکر و اندیشه مستقل از زبان است.
پروژه زبان و تفکر
۱) اخیرا یک نفر متخصص مشاوره در یک برنامه رادیویی اظهار داشته است که: انسان ها “قبل از بیان و به زبان آوردن مشکلات، به آن مشکلات فکر نمی کنند”. این گفته می تواند متضمن این نکته باشد که اگر مشورتی در کار نباشد مشکلاتی نیز وجود نخواهد داشت. در یک پژوهش منسجم، با عده ای از مشاوران، مراجعه کنندگان به آنها و نیز افرادی که هرگز به مشاوران مراجعه نداشته اند گفتگو کنید.
برای فرضیه های زیر پاسخی بیابید:
* صحبت کردن درباره ی یک مساله در تغییر نوع نگرش موثر است.
* صحبت کردن درباره ی یک مساله مسایلی را به ذهن متبادر می سارد که قبلا وجود نداشته اند.
* صحبت کردن درباره ی یک مساله باعث پدید آمدن واژه هایی می شود که به کمک آنها می توان به بیان اندیشه و احساس پرداخت.
